ŞADÎYAN AŞİRETİ(2)

Aso Zagrosi

1248(H) yılında  Abbas Mirza Nayibuseltene,  Reza Qulixan İlxan Zaferanlu’yu bastırmak amacıyla  Quçan’a karşı saldırıya geçti.  Necefqulixan,   Rezaqulixan ile yaptığı antlaşmadan vaz geçerek bu yiğit lideri  savaş meydanında  tek başına bıraktı. Ayrıca  oğlu olan  Caferqulixan’nın,  Rezaqulixan’a   yardım etmesine izin vermedi. Tam da bu dönem  Xorasan Kürdlerinin iç ilişkileri bozulmaya başladı. Qaçari Hükümeti tüm gücüyle Kürdlerin arasındaki ilişkileri bozma çabası içine girdi.  Bu esnada Necefqulixan Şadilu’ya  “İlxani” ünvanını verdi.

Hükümet güçleri Rezaqulixan’ı yakaladı, önce Tahran’a ve daha sonra Azerbeycan’a sürgün ederek yolda öldürdü. Samxan ve oğlu Ebu Feyizxan 13 yıl boyunca zindan da kaldılar. Ayrıca Rezaqulixan’ın oğlu Huseyin Qulixan 27 yıl boyunca zincirli bir halde  zindanda tutuldu. Qaçari ve Peylevi dönemlerinde Kürdlere çok eziyet ve haksızlıklar yapıldı.

Şah Rıza ilk önce  Şadilu aşiretini  Zaferanlulara düşman etti.  Daha sonra  herkesin gözü önünde  gündüz vakti Serdar Muezez İlxani Şadilu’yu, aile   ve akrabalarını  ok yağmuruna tutarak öldürdü.  Şah Rıza, Şadilulerin  güçten düştüğünü  görünce bu sefer kanlarına  girmek için  Zaferanluların üzerine gitti. Sonradan bu mesele üzerine daha geniş bir şekilde duracağımdan dolayı geçiyorum. Umut ederim ki şimdi ve gelecekte böyle hatalar ve yanlışlar yapılmaz.

Şadilularla  Zaferanlular  arasındaki sınır bölgelerine dair bilgi almak amacıyla yaşlılara çok soru sordum.  Zaferanlulardan bir yaşlı bana şöyle cevap verdiler.   Hac Dewlet Amanlu  şöyle diyor: Xorasanlı Kurmançlar  ikiye ayrılıyor: 1)  Zaxor,  2) Şadi.  Ayrıca  babama  bu iki aşiretin sınırlarını sordum.  Babam bana Bucnurd ile  Şirwan arasındaki  iki Xetabi köyü olduğunu söyledi.  Birinci Xetabi köyü  Şadilere ve ikinci Xetabi köyü ise  Zaferanluların Zaxoranlara  merkezidir. Tegmeran köyü  Zaxoranlara ait.  Tegmeran’dan aşağıya doğru  Şadilulara aittir.  Yazar Haci Ramazan Mamo  bu meseleye ilişkin olarak şöyle yazıyor: Çarburç, Pirzeynel Beg’ten yukarıya doğru  Serexis’e kadar  Zaxoranların yurdudur. Oradan  aşağıya doğru Şadiluların diyarıdır. Geçmiş yıllarda  Çarburç bölgesinden aşağılara inen biri hiçbir  zaman geri dönmüyordu.  Zaferanlı Kürdler  bunun için diyorlardı: “ We ser  Şîdîyî de çû”…. Sayın Xulam Huseyin Rehiman,  eski  Milli Şura Meclisi’nin üyesi  şöyle yazıyor:  Genç olduğum zaman yaşlı bir Bincurd ile  Bicnurd’dan Şirwan’a gidiyorduk. Qerexan Bendi’ye vardığımız zaman   Zaferanlularla   Şadililerin arasındaki sınırları kendisine  sordum. O bana   can oğlum “buradan itibaren Şîdîler  bölgesidir. Geriye kalan ise Zaxoranlarındır.     Daha önce  dediğim gibi  Alemi Ara Nadiri kitabının yazarı Muhammed Kazim’in sözünü ettiği Zaxoranlar, Zaferanlulardır. Muhammed Kazim diyor ki:  Zaxoran Şirwan’ın kuzeyinde  harebe bir köydür. Huname köyünün yukarısındadır. Irak Kürdistan’ında. Zaxo  diye büyük bir şehir de var.

ŞADİLU VE QERAÇURLU AŞİRETLERİ  VE FARKLI KOLLARI

Şadilu ve Qeraçurlu aşiretleri  Bincurd şehrinin sakinlerdir. Her birine bağlı kabileler var. Bunları birbirlerinden ayırmak çok zor. Qeraçurlu aşireti Şadilu aşiretinden daha küçüktür. Fakat, Qeraçurluların cesurluğu ve yiğitliğini hiç kimse inkar edemez.  Daha fazla bilgi için  bu kitabın Birinci cildine  ve ayrıca  Huseyin Qulixan Qeraçurlu’ye ilişkin 3. Cildine bakabilirsiniz. Nadir Şah’ın iktidara gelmesinden sonra Qeraçurlular yavaş yavaş  Zaferanlulardan uzaklaşarak  Şadilulara yaklaştılar. Bu iki aşiret kız alıp verme neticesinden  günden güne  ilişkiler daha sıcak ve yakınlaşmaya başladılar.  Bu iki aşiretin büyükleri,  Zaferanlular  ve  tüm dünya Kürdleri gibi  savaş ve mücadelelerde  cesur olduklarını açık bir şekilde göstermişlerdir.  Akıllarını kullanacaklarına kaslarını kullandılar. Bundan dolayıdır ki,  elimizde bir belge yok yada bir Kürd tarihçisinin bizim ulusal kültür, sanat ve tarihimizi yok etmekten kurtaran bir eseri yok.

Safevi ve Şah Nadir dönemlerine  dair  elden ele geçen ve günümüze kadar   gelen belgeler var.

Şadilu ve Qeraçurlu aşiretlerini birbirlerine yakınlaştıran olaylardan biri bu iki aşiret Güney Kafkasya’da yaşamışlardı. Kullandıkları dil  Türkçe’ye çok yakındır. Anadilleri olan Kürdçe ikinci dildir. Bu iki aşiret hala Kürd milli giysilerini giyiyorlar.  Bu iki aşiretin dışında Zaferanlu Kürdlerden Keykanlu,  Hamzekanlu,  Biryanlu ve Baranlularda …. Bucnurd’da yaşamışlar.

Kürd aşiretlerine ilişkin  bilgilerin bir çoğu Nasreddin Şah’ın Sefername’sinden alıyor.  Her ne kadar bu Şah İran ülkesi için büyük kötülükler yapmışsa da  tarih ve folklora büyük önem vermişti.

Nasreddin Şah Sefername’sin de 1300(H) yılında   Firuz köyüne varıyor. Köy halkı için “ bu köyde  250 aile var. Hepsi Şadilu Kürdüdür.” 

Devam edecek

22 Haziran 2018

Aso Zagrosi